Ang Sugilanon ni Eking
-- sinulat ni Alan Caña
Dugay na ming higala, sukad pa pagka bata namo. Nagpuyo si Eking uban ang iyang mga igsoon ug ilang inahan atbang sa among balay.
Biniyaan sa bana si manang Hilaria, nga iyang inahan, busa bata pa lang ang iyang mga anak mangita na kinig panginabuhi. Ang mga maguwang ni Eking kanunayng wala sa ila kay nangita lagi ug kwarta. Tungod kay kamanghuran man si Eking, siya ray mahabilin sa ilang balay. Mao nga kanunay siya sa amoa, makigduwa nako.
Nakaila kaayo ko sa iyang kinaiya, ug ingon man, nakaila usab siya kanako. Sayod ko nga kon adunay gusto mahibaw-an o makat-onan si Eking, dili gyod siya molunga hangtod mahingpit ang iyang kahibalo niini. Hangtud gyod nga mabatid ug mahaniti siya sa mga pasikot-sikot sa buot niyang makat-onan.
Nagpangedaron pa kamig 9 anyos niadto dihang mihangyo siya nga tudloan nakog kumpisal. Si Eking gud wa man makahuman sa unang ang-ang sa elementarya, busa wala pa siya matudloi unsaon pagkumpisal ug sa mga pangadyeon sa simbahan.
Tunga sa adlaw gyod namong bansay-bansay hangtud mamemorya niya ang tanang gikinahanglang mahibaw-an sa pagkumpisal. Apan tungod lagi kay di man ko kamao mangadye sa binisaya nga bersyon sa "act of contrition" wala ko kini iapil pagtudlo niya.
Pagka-ugma niana, sayo siyang niadto sa amo ug niingon: "Bay ingon si Lolo nga di kuno mahimong mokumpisal kung di kamao sa Ginoo kong Hesukristo. Mao kuno nay magpaila nga nagbasul ta sa atong mga sala."
Tungod ato napugos gyod kog pangita ug kopya sa maong pangadyeon aron itudlo niya. Ug tuod man nakakumpisal gyod si Eking.
Sa dihang nag-edad na mig 12 anyos, gipalitan ko sa akong amahan ug sista. Tungod kay di man kasabot si Eking sa "chord chart", magsige intawon siyag pangutana nako unsay ngan sa mga tapoy nga akong gigamit samtang magtugtog ko. Tuod man wa dangti ug pila ka buwan moambas-ambas na ang iyang kamahoan nako sa pagpanista.
Dali siyang makat-on. Di sad gyod siya mohunong hangtud di siya mahimong batid.
Duna sad toy usa ka higayon dihang 17 anyos na mi, nabiktima siya sa usa ka pagpanunggab. Nag-ungaw sa kamatayon niadtong panahona si Eking, apan kaluoy sa Dios, naluwas ra siya. Ug imbis nga siya untay mag-adtoan sa amo, ako nay mag-adtoan sa ila, kay nagmaluyahon naman siya atong panahona.
Gidad-an nako siya ug "chessboard", ug gitudloan nako siya sa mga lagda sa pagduwa sa "chess". Tunga sa oras nakong tudlo niya sa mga lihok sa mga tawo-tawo sa maong duwa. Apan wa gyod ko niya buhi-i hangtud matudloan nako siya kung unsaon pagda-ug ang maong duwa. Gitudloan nako siya sa mga gahum sa hari ug rayna, sa bishop, horse, ug sa tanang tawo-tawo.
Didto magsugod ang pagduwa namo ug chess matag adlaw...Sa sinugdan, di pa gyod makadaog si Eking nako. Mikabat ang pipila lang ka adlaw, nagka-anam siyag kamaayo moduso sa iyang mga tawo. Dangtan ug duha ka semana, makapilde na siya nakog panagsa.
Pag-abot ug usa ka buwan, di na gyod ko makadaug niya, bisan unsaon pa. Tungod diay to kay kung mopauli na ko, may lain diay siyang bisita nga iyang hagdun ug duwa sa chess. Bisan kinsay mobisita niya iya gyod nga pakigduwaan ug chess. Ug unya inig kagabii, magtukaw pa gyod siya pagduwa-duwa nga siya rang usa.
Mao gyod toy batasan ni Eking, di mohunong ug bansay-bansay hangtud mahimong batid.
Sa dihang nabaskog na ang lawas ni Eking, miuban na siyag panarbaho sa iyang mga igsoon sa "construction". Matag Sabado ra mi magkita kay usahay adto man siya motrabaho sa lagyong dapit.
Apan sa wala pa siya maglarga-larga, may mga panahon nga sige siya ug panghuwam sa akong Bisaya Magasin, unya magbasa-basa sad siya ug binisaya nga bibliya. Tungod niini, nadasig siya nga mobuhat ug sugilanaon, labi na nga ako siyang gisultihan nga ako usab naay mga sugilanon nga gibuhat apan maglisod lagi ko ug human niini.
Kanunay kaming mag-estoryahay mahitungod sa panuwat, labi na nga gisultihan nako siya sa gisulti sa akong amahan nako, nga kadto diayng bana ni manang Hilaria, ang amahan ni Eking, mosuwat sad ug sugilanon. Sila diayng kaubana si Papa nga mag-abot kanunay sa barberohan aron maghisgot-hisgot mahitungod sa ilang mga sugilanon nga gipadala sa Bisaya Magasin.
Nalipay si Eking nga nakadungog niini, ug misamot kaikag nga mosuwat.
"Magsuwat kog sugilanon, Bay", matud pa niya , buntag kadto na Lunes dihang nagbit-bit siyag bag ug naghuwat ug sakyanan paingon sa siyudad.
"Pabasaha gyod ko ha? Dason pa nako.
"Unsa man diay, ikaw may akong pataypon."
"Aw, ato diay ning ipadala sa Bisaya? Pangutana ko pang dala ang kahingangha.
"Unsa man diay?" Madasigong tubag ni Eking.
Midangat ug tulo ka semana una mi magkita pag-usab.
"Nia man lagi ka, mana ang trabaho ninyo?" Nangutana ko.
"Wa pa lagi, uli lang ko kay gihilantan ko, mora man kog napasmo. Sige man gud mig inom Tanduay didto, bisan wa pay panihapon"
"Imni lang nag himasmo, ayo lagi na." Matud ko pa nga nagkatawa.
"Kumusta imong sugilanon?" Nangutana ko.
"Hapit na mahuman bay", nagngisi nga mitubag siya kanako. "Ug ang nakanindot kay naay nagsunod sa panghitabo sa akong sugilanon", dungag pa niya.
"Imo diayng gipabasa ug lain? Masuhong to, maway lami. Ipada man kaha to nato sa Bisaya?", pusot-pusot pa nakong pangutana.
"Way 'blema bay, igo ra kong mo-estorya niya sa akong nasuwat anang adlawa, ug maghinam-hinam lagi siya kada gabii nga maghuwat sa sumpay sa akong estorya", paspas nga tubag ni Eking nga akong nasabot nga may nagpahipi nga kalipay ug kadasig, sama ba sa usa ka tawong nahiguma.
"Babaye sa? Bag-ong uyab nimo? Biliba gyod nako nimo oy. Hehehehe." Nagdungan mig pangatawa kay sa akong sabot natag-anan nako ang naa sa iyang huna-huna.
"O, bay, si Katrina", dali ra kaayong nakatubag si Eking.
Ug unya, nagpusot-pusot ang sumpay sa iyang gisulti. "Pag-umangkon ni siya sa tag-iya sa balay nga among gitrabaho. Ginasto-an sa iyang uyo-an. Nag-eskuwela sa UV sa siyudad. Guwapa kaayo bay, buotan...ug labaw sa tanan ganahan kaayo siya maminaw sa akong mga isulti niya, kay lantip kuno kog panghunahuna. Mokanta sad ni siya bay, sama nato. Ako may tigduyog niya samtang magpundok mi sa "lawn" didto. Lingaw kayo siya nako. Hasta sad ko niya." Mapahiyumon siyang mitapos sa iyang asoy, samtang naglantaw sa layo, nga mora bag nahimuot kaayo sa iyang gihanduraw.
"Unya, giunsa man nimo pagsuwat nga trabaho man ka inig adlaw, estorya pa mo ni Katrina inig kagabii?" Maikugon akong nangutana niya kay nahadlok kong makapakgang sa iyang paghanduraw.
Pagkadungog niya sa akong pangutana, kalit siyang mingisi ug mipadayon sa pagsaysay:
"Alegre kaayo, bay, kay kada adlaw, samtang magsige mig trabaho magsuk-sok gyod ko ug lapis sa akong bulsa. Ug kung makahuna-huna kog unsay isumpay sa akong sugilanaon, magdali-dali dayon kog suwat ini. Sako sa semento, bulsita, putos sa sigarilyo, maoy akong suwatan. Sus! Kataw-an gud ko sa among mga kauban, bay!.... Nagtuo diay sila nga nag-'compute' kog numero sa Jai-alai. Pero sige lang gyod kog suwat...Lingawa lagi nako, bay! Di man sad masuko nako ang tag-iya kay pakyaw man akong tarbaho, dako man kog agi pirme. Way 'blema, Sige lang gyod kog suwat." Paspas nga pag-asoy ni Eking.
"Lain pay ato, kumusta ang trabaho , bay? Kinsa may imong mga tawo nga pakyaw man kaha na nimo?" Matud ko pa nga misimang sa among estorya.
"Nindot , bay. Tiaw mo nga naa koy tawo nga bag-o pa lang mi-gradwar pagka-'engineer', mi-apply ug pahenante nako kay gusto kuno siya makat-on sa trabaho una siya mokuha ug board! Gidawat nako bay, kay basin ra sa umaabot panahon nga hingpit na siyang 'engineer', makatabang sad siya nako, di ba?
Bitaw no? Apas-sumpay nako sa iyang gisulti.
"Mao lagi bay, buotan sad hinuon si Roger, kay mao may iyang ngan. Mao gani siyay tigluto namog pamahaw kay adto man sad siya matug sa trabahoan, kay di man sad siya taga siyudad. Gi-asayn nako nga tigluto mabuntag, sugot man lang sad. Siya ron maoy akong gisaligan didto sa trabaho. Kasaligan man gyod siya . Sunod semana na lang tingali ko moadto aron pagsusi kung nahuman ba ang pakyaw. Nagtuo kung di ko maayo ug dali aning akong hilanat, bay. Magpalagsik usa ko.
"Mobiya kag usa ka semana sa trabaho? Di kaha to moligoy imong mga tawo didto?" Nangutana ko.
"Wa lagi 'blema, bay. Tua man si Roger". Masaligong tubag ni Eking nako.
Tuod man mi-abot gyod ug usa ka semana ug tunga una pa mibalik ang kabaskog sa lawas ni Eking. Nahibung ko nga sa pagkasunod adlaw human siya mibalik sa iyang trabahoan, nahiuli man lang sad dayon siya sa among dapit.
"Kadali nimo niuli, bay. Mana ang trabaho?' Matod ko pa dihang nagkatagbo mi daplin sa dalan.
"Mana" Mubong tubag niya sa akong pangutana, apan gisumpayan kinig, "ari ta sa bay na kay nginom tag tuba."
"Dako tingali kag ginansiya sa pakyaw no?..Sige adto ta!" Matud pa sad nako nga naghinam-hinam nga moinom ug tuba.
"Ginansiya ba uroy," pung pa niya.
"Sa dihang nahiluna na mi, diha nay tuba ug sumsuman. Nagsugod dayon kog pangumusta niya bahin sa sugilanon ug ni Katrina.
Misugod dayon siyag sugilon kanako.
"Di na ko mosuwat ug sugilanon." Matud pa niya.
"Unsa?" Nahingangha ko. "Ngano gud tawn?" Apas-sumpay ko pa.
"Di na gyod ko magbuhat ug sugilanon." Matud pa niya pag-usab.
Wa na lang ko mag-usisa pa kay nakamatngon ko nga adunay nakahasul sa iyang huna-huna niadtong tungora. Wa pa gyod ko kadungog nga moingon si Eking, "di na ko". Sa akong nahibaw-an, si Eking dili mohural, di mo-undang bisan unsa pa may makababag sa iyang agi-anan.
Gihuwat na lang nako nga mosugilon siya kanako sa hinungdan nganong di na siya maghimo ug sugilanon.
Pagkataud-taod misugilon ra gyod siya.
Nagkanayon siya: "Pag-abot nako sa trabahoan, bay, milahos gyod kog adto sa payag nga katulganan namong mga trabahador. Ni-diretso ko sa nahimutangan sa mga papel nga gisuwatan nako sa sugilanon. Didto sa tumoy sa haliging kawayan sa may suok nako gisuk-sok ang maong linikit nga mga papel. Naghinam-hinam gyod kong makuha dayon to nako kay gamay na lang kaayog kuwang una matiwas kadto. Sa akong huna-huna, inig kuha nako sa mga papel, mopauli dayon ko dinhi kay ipa-tayp nako nimo aron dinhi na lang nako tiwasa ang maong sugilanoon. Ug unya, inig kahuman na nimo ug tayp, ipabasa dayon nako ni Katrina."
"Unya Bay, hai na man ron ang mga papel? Nangutana ko.
Mipadayon siya sa iyang asoy." Wala na didto ang mga papel , bay."
"Hai man diay? Wa ka mangutana ni Roger?" Naghinam-hinam kong nangutana.
Mipadayon siya. "Mao lagi , bay. Sa dihang nangutana ko niya, pwerte niyang katawa, dungan sa iyang pag-ingon, 'Katong naay sinuwat nga kataw-anan kaayo? Unsa diay to?'...Wa na lang ko motubag pa. Mipadayon na lang kog pangutana kung hai na ang mga papel. Ako siyang gisultihan nga mga linikit tong mga sako sa semento, bulsita, putos sa sigarilyo nga naay mga suwat-suwat. Matud pa niya, 'Lagi kita lagi ko ato. Gibasa gani nako.' Sa dihang midason kog pangutana kung hai na. Matud pa niya, 'Akong gidangilag sa abuhan.' Ug gisumpayan pa kini niya sa dakong bahakhak."
Nanghupaw si Eking, samtang naghuwat ko nga mopadayon siya sa iyang asoy.
"Wa koy laing nahimo gawas sa paglahos na lang ug adto sa kusina sa balay sa tag-iya sa among trabahoan, diin tua didto si Katrina...Naghuna-huna ko nga sultian nako siya nga nawala ang akong sugilanon apan maghimo ko ug lain ug ipahinungod ko kini kaniya. Ug niining higayona tapuson ko na gayod ang maong sugilanon."
"Sa ato pa bay, maghimo kag bag-ong saugilanon? " Nangutana na sad ko.
"Di na ko magbuhat pag sugilanoin, bay. Tubag pa niya.
"Ngano man?" Dason pa nako.
Masub-anon siyang nagkanayon, "morag ma-priso tingali ko ani bay."
"Unsa?"
" Sa pagduol nako ni Katrina, maoy iyang gisugat nako ang balita nga mouban kuno siya ni Roger kay magtaban sila, ug matud pa niya maayong hikalimtan na lang nako siya sa hingpit."
'Unsay nahitabo, bay, pagkahuman ato?" Gikulbaan ko kon unsay iyang itubag.
"Ningitngit ang palibot bay, mibalik ko sa payag ug gikulata ug gibunal-bunalan nako pag-ayo si Roger. Wa ko kahibawo buhi pa ba to siya kay tua gidala na man nila sa ospital. Nagpaabot na lang ko sa supwena sa pulis , bay. Mapriso na gyod tingali ko ani , bay."
"Ang sugilanon?" Nangutana na sad ko.
"Wala nay sugilanon." Matud pa niya samtang gi-inom niya ang katapusang baso sa tuba nga among gitagay.
"Unsay akong penitensiya , dre?" Nagngisi siyang nangutana nako.
---
[Hinikay sa payag ni Bay Alan sa Kalubihan, http://kalubihan.ning.com/profiles/blogs/ang-sugilanon-ni-eking ]
-- sinulat ni Alan Caña
Dugay na ming higala, sukad pa pagka bata namo. Nagpuyo si Eking uban ang iyang mga igsoon ug ilang inahan atbang sa among balay.
Biniyaan sa bana si manang Hilaria, nga iyang inahan, busa bata pa lang ang iyang mga anak mangita na kinig panginabuhi. Ang mga maguwang ni Eking kanunayng wala sa ila kay nangita lagi ug kwarta. Tungod kay kamanghuran man si Eking, siya ray mahabilin sa ilang balay. Mao nga kanunay siya sa amoa, makigduwa nako.
Nakaila kaayo ko sa iyang kinaiya, ug ingon man, nakaila usab siya kanako. Sayod ko nga kon adunay gusto mahibaw-an o makat-onan si Eking, dili gyod siya molunga hangtod mahingpit ang iyang kahibalo niini. Hangtud gyod nga mabatid ug mahaniti siya sa mga pasikot-sikot sa buot niyang makat-onan.
Nagpangedaron pa kamig 9 anyos niadto dihang mihangyo siya nga tudloan nakog kumpisal. Si Eking gud wa man makahuman sa unang ang-ang sa elementarya, busa wala pa siya matudloi unsaon pagkumpisal ug sa mga pangadyeon sa simbahan.
Tunga sa adlaw gyod namong bansay-bansay hangtud mamemorya niya ang tanang gikinahanglang mahibaw-an sa pagkumpisal. Apan tungod lagi kay di man ko kamao mangadye sa binisaya nga bersyon sa "act of contrition" wala ko kini iapil pagtudlo niya.
Pagka-ugma niana, sayo siyang niadto sa amo ug niingon: "Bay ingon si Lolo nga di kuno mahimong mokumpisal kung di kamao sa Ginoo kong Hesukristo. Mao kuno nay magpaila nga nagbasul ta sa atong mga sala."
Tungod ato napugos gyod kog pangita ug kopya sa maong pangadyeon aron itudlo niya. Ug tuod man nakakumpisal gyod si Eking.
Sa dihang nag-edad na mig 12 anyos, gipalitan ko sa akong amahan ug sista. Tungod kay di man kasabot si Eking sa "chord chart", magsige intawon siyag pangutana nako unsay ngan sa mga tapoy nga akong gigamit samtang magtugtog ko. Tuod man wa dangti ug pila ka buwan moambas-ambas na ang iyang kamahoan nako sa pagpanista.
Dali siyang makat-on. Di sad gyod siya mohunong hangtud di siya mahimong batid.
Duna sad toy usa ka higayon dihang 17 anyos na mi, nabiktima siya sa usa ka pagpanunggab. Nag-ungaw sa kamatayon niadtong panahona si Eking, apan kaluoy sa Dios, naluwas ra siya. Ug imbis nga siya untay mag-adtoan sa amo, ako nay mag-adtoan sa ila, kay nagmaluyahon naman siya atong panahona.
Gidad-an nako siya ug "chessboard", ug gitudloan nako siya sa mga lagda sa pagduwa sa "chess". Tunga sa oras nakong tudlo niya sa mga lihok sa mga tawo-tawo sa maong duwa. Apan wa gyod ko niya buhi-i hangtud matudloan nako siya kung unsaon pagda-ug ang maong duwa. Gitudloan nako siya sa mga gahum sa hari ug rayna, sa bishop, horse, ug sa tanang tawo-tawo.
Didto magsugod ang pagduwa namo ug chess matag adlaw...Sa sinugdan, di pa gyod makadaog si Eking nako. Mikabat ang pipila lang ka adlaw, nagka-anam siyag kamaayo moduso sa iyang mga tawo. Dangtan ug duha ka semana, makapilde na siya nakog panagsa.
Pag-abot ug usa ka buwan, di na gyod ko makadaug niya, bisan unsaon pa. Tungod diay to kay kung mopauli na ko, may lain diay siyang bisita nga iyang hagdun ug duwa sa chess. Bisan kinsay mobisita niya iya gyod nga pakigduwaan ug chess. Ug unya inig kagabii, magtukaw pa gyod siya pagduwa-duwa nga siya rang usa.
Mao gyod toy batasan ni Eking, di mohunong ug bansay-bansay hangtud mahimong batid.
Sa dihang nabaskog na ang lawas ni Eking, miuban na siyag panarbaho sa iyang mga igsoon sa "construction". Matag Sabado ra mi magkita kay usahay adto man siya motrabaho sa lagyong dapit.
Apan sa wala pa siya maglarga-larga, may mga panahon nga sige siya ug panghuwam sa akong Bisaya Magasin, unya magbasa-basa sad siya ug binisaya nga bibliya. Tungod niini, nadasig siya nga mobuhat ug sugilanaon, labi na nga ako siyang gisultihan nga ako usab naay mga sugilanon nga gibuhat apan maglisod lagi ko ug human niini.
Kanunay kaming mag-estoryahay mahitungod sa panuwat, labi na nga gisultihan nako siya sa gisulti sa akong amahan nako, nga kadto diayng bana ni manang Hilaria, ang amahan ni Eking, mosuwat sad ug sugilanon. Sila diayng kaubana si Papa nga mag-abot kanunay sa barberohan aron maghisgot-hisgot mahitungod sa ilang mga sugilanon nga gipadala sa Bisaya Magasin.
Nalipay si Eking nga nakadungog niini, ug misamot kaikag nga mosuwat.
"Magsuwat kog sugilanon, Bay", matud pa niya , buntag kadto na Lunes dihang nagbit-bit siyag bag ug naghuwat ug sakyanan paingon sa siyudad.
"Pabasaha gyod ko ha? Dason pa nako.
"Unsa man diay, ikaw may akong pataypon."
"Aw, ato diay ning ipadala sa Bisaya? Pangutana ko pang dala ang kahingangha.
"Unsa man diay?" Madasigong tubag ni Eking.
Midangat ug tulo ka semana una mi magkita pag-usab.
"Nia man lagi ka, mana ang trabaho ninyo?" Nangutana ko.
"Wa pa lagi, uli lang ko kay gihilantan ko, mora man kog napasmo. Sige man gud mig inom Tanduay didto, bisan wa pay panihapon"
"Imni lang nag himasmo, ayo lagi na." Matud ko pa nga nagkatawa.
"Kumusta imong sugilanon?" Nangutana ko.
"Hapit na mahuman bay", nagngisi nga mitubag siya kanako. "Ug ang nakanindot kay naay nagsunod sa panghitabo sa akong sugilanon", dungag pa niya.
"Imo diayng gipabasa ug lain? Masuhong to, maway lami. Ipada man kaha to nato sa Bisaya?", pusot-pusot pa nakong pangutana.
"Way 'blema bay, igo ra kong mo-estorya niya sa akong nasuwat anang adlawa, ug maghinam-hinam lagi siya kada gabii nga maghuwat sa sumpay sa akong estorya", paspas nga tubag ni Eking nga akong nasabot nga may nagpahipi nga kalipay ug kadasig, sama ba sa usa ka tawong nahiguma.
"Babaye sa? Bag-ong uyab nimo? Biliba gyod nako nimo oy. Hehehehe." Nagdungan mig pangatawa kay sa akong sabot natag-anan nako ang naa sa iyang huna-huna.
"O, bay, si Katrina", dali ra kaayong nakatubag si Eking.
Ug unya, nagpusot-pusot ang sumpay sa iyang gisulti. "Pag-umangkon ni siya sa tag-iya sa balay nga among gitrabaho. Ginasto-an sa iyang uyo-an. Nag-eskuwela sa UV sa siyudad. Guwapa kaayo bay, buotan...ug labaw sa tanan ganahan kaayo siya maminaw sa akong mga isulti niya, kay lantip kuno kog panghunahuna. Mokanta sad ni siya bay, sama nato. Ako may tigduyog niya samtang magpundok mi sa "lawn" didto. Lingaw kayo siya nako. Hasta sad ko niya." Mapahiyumon siyang mitapos sa iyang asoy, samtang naglantaw sa layo, nga mora bag nahimuot kaayo sa iyang gihanduraw.
"Unya, giunsa man nimo pagsuwat nga trabaho man ka inig adlaw, estorya pa mo ni Katrina inig kagabii?" Maikugon akong nangutana niya kay nahadlok kong makapakgang sa iyang paghanduraw.
Pagkadungog niya sa akong pangutana, kalit siyang mingisi ug mipadayon sa pagsaysay:
"Alegre kaayo, bay, kay kada adlaw, samtang magsige mig trabaho magsuk-sok gyod ko ug lapis sa akong bulsa. Ug kung makahuna-huna kog unsay isumpay sa akong sugilanaon, magdali-dali dayon kog suwat ini. Sako sa semento, bulsita, putos sa sigarilyo, maoy akong suwatan. Sus! Kataw-an gud ko sa among mga kauban, bay!.... Nagtuo diay sila nga nag-'compute' kog numero sa Jai-alai. Pero sige lang gyod kog suwat...Lingawa lagi nako, bay! Di man sad masuko nako ang tag-iya kay pakyaw man akong tarbaho, dako man kog agi pirme. Way 'blema, Sige lang gyod kog suwat." Paspas nga pag-asoy ni Eking.
"Lain pay ato, kumusta ang trabaho , bay? Kinsa may imong mga tawo nga pakyaw man kaha na nimo?" Matud ko pa nga misimang sa among estorya.
"Nindot , bay. Tiaw mo nga naa koy tawo nga bag-o pa lang mi-gradwar pagka-'engineer', mi-apply ug pahenante nako kay gusto kuno siya makat-on sa trabaho una siya mokuha ug board! Gidawat nako bay, kay basin ra sa umaabot panahon nga hingpit na siyang 'engineer', makatabang sad siya nako, di ba?
Bitaw no? Apas-sumpay nako sa iyang gisulti.
"Mao lagi bay, buotan sad hinuon si Roger, kay mao may iyang ngan. Mao gani siyay tigluto namog pamahaw kay adto man sad siya matug sa trabahoan, kay di man sad siya taga siyudad. Gi-asayn nako nga tigluto mabuntag, sugot man lang sad. Siya ron maoy akong gisaligan didto sa trabaho. Kasaligan man gyod siya . Sunod semana na lang tingali ko moadto aron pagsusi kung nahuman ba ang pakyaw. Nagtuo kung di ko maayo ug dali aning akong hilanat, bay. Magpalagsik usa ko.
"Mobiya kag usa ka semana sa trabaho? Di kaha to moligoy imong mga tawo didto?" Nangutana ko.
"Wa lagi 'blema, bay. Tua man si Roger". Masaligong tubag ni Eking nako.
Tuod man mi-abot gyod ug usa ka semana ug tunga una pa mibalik ang kabaskog sa lawas ni Eking. Nahibung ko nga sa pagkasunod adlaw human siya mibalik sa iyang trabahoan, nahiuli man lang sad dayon siya sa among dapit.
"Kadali nimo niuli, bay. Mana ang trabaho?' Matod ko pa dihang nagkatagbo mi daplin sa dalan.
"Mana" Mubong tubag niya sa akong pangutana, apan gisumpayan kinig, "ari ta sa bay na kay nginom tag tuba."
"Dako tingali kag ginansiya sa pakyaw no?..Sige adto ta!" Matud pa sad nako nga naghinam-hinam nga moinom ug tuba.
"Ginansiya ba uroy," pung pa niya.
"Sa dihang nahiluna na mi, diha nay tuba ug sumsuman. Nagsugod dayon kog pangumusta niya bahin sa sugilanon ug ni Katrina.
Misugod dayon siyag sugilon kanako.
"Di na ko mosuwat ug sugilanon." Matud pa niya.
"Unsa?" Nahingangha ko. "Ngano gud tawn?" Apas-sumpay ko pa.
"Di na gyod ko magbuhat ug sugilanon." Matud pa niya pag-usab.
Wa na lang ko mag-usisa pa kay nakamatngon ko nga adunay nakahasul sa iyang huna-huna niadtong tungora. Wa pa gyod ko kadungog nga moingon si Eking, "di na ko". Sa akong nahibaw-an, si Eking dili mohural, di mo-undang bisan unsa pa may makababag sa iyang agi-anan.
Gihuwat na lang nako nga mosugilon siya kanako sa hinungdan nganong di na siya maghimo ug sugilanon.
Pagkataud-taod misugilon ra gyod siya.
Nagkanayon siya: "Pag-abot nako sa trabahoan, bay, milahos gyod kog adto sa payag nga katulganan namong mga trabahador. Ni-diretso ko sa nahimutangan sa mga papel nga gisuwatan nako sa sugilanon. Didto sa tumoy sa haliging kawayan sa may suok nako gisuk-sok ang maong linikit nga mga papel. Naghinam-hinam gyod kong makuha dayon to nako kay gamay na lang kaayog kuwang una matiwas kadto. Sa akong huna-huna, inig kuha nako sa mga papel, mopauli dayon ko dinhi kay ipa-tayp nako nimo aron dinhi na lang nako tiwasa ang maong sugilanoon. Ug unya, inig kahuman na nimo ug tayp, ipabasa dayon nako ni Katrina."
"Unya Bay, hai na man ron ang mga papel? Nangutana ko.
Mipadayon siya sa iyang asoy." Wala na didto ang mga papel , bay."
"Hai man diay? Wa ka mangutana ni Roger?" Naghinam-hinam kong nangutana.
Mipadayon siya. "Mao lagi , bay. Sa dihang nangutana ko niya, pwerte niyang katawa, dungan sa iyang pag-ingon, 'Katong naay sinuwat nga kataw-anan kaayo? Unsa diay to?'...Wa na lang ko motubag pa. Mipadayon na lang kog pangutana kung hai na ang mga papel. Ako siyang gisultihan nga mga linikit tong mga sako sa semento, bulsita, putos sa sigarilyo nga naay mga suwat-suwat. Matud pa niya, 'Lagi kita lagi ko ato. Gibasa gani nako.' Sa dihang midason kog pangutana kung hai na. Matud pa niya, 'Akong gidangilag sa abuhan.' Ug gisumpayan pa kini niya sa dakong bahakhak."
Nanghupaw si Eking, samtang naghuwat ko nga mopadayon siya sa iyang asoy.
"Wa koy laing nahimo gawas sa paglahos na lang ug adto sa kusina sa balay sa tag-iya sa among trabahoan, diin tua didto si Katrina...Naghuna-huna ko nga sultian nako siya nga nawala ang akong sugilanon apan maghimo ko ug lain ug ipahinungod ko kini kaniya. Ug niining higayona tapuson ko na gayod ang maong sugilanon."
"Sa ato pa bay, maghimo kag bag-ong saugilanon? " Nangutana na sad ko.
"Di na ko magbuhat pag sugilanoin, bay. Tubag pa niya.
"Ngano man?" Dason pa nako.
Masub-anon siyang nagkanayon, "morag ma-priso tingali ko ani bay."
"Unsa?"
" Sa pagduol nako ni Katrina, maoy iyang gisugat nako ang balita nga mouban kuno siya ni Roger kay magtaban sila, ug matud pa niya maayong hikalimtan na lang nako siya sa hingpit."
'Unsay nahitabo, bay, pagkahuman ato?" Gikulbaan ko kon unsay iyang itubag.
"Ningitngit ang palibot bay, mibalik ko sa payag ug gikulata ug gibunal-bunalan nako pag-ayo si Roger. Wa ko kahibawo buhi pa ba to siya kay tua gidala na man nila sa ospital. Nagpaabot na lang ko sa supwena sa pulis , bay. Mapriso na gyod tingali ko ani , bay."
"Ang sugilanon?" Nangutana na sad ko.
"Wala nay sugilanon." Matud pa niya samtang gi-inom niya ang katapusang baso sa tuba nga among gitagay.
"Unsay akong penitensiya , dre?" Nagngisi siyang nangutana nako.
---
[Hinikay sa payag ni Bay Alan sa Kalubihan, http://kalubihan.ning.com/profiles/blogs/ang-sugilanon-ni-eking ]
Posts
