Dahon sa Lunsayng Binisaya

Saturday, February 28, 2009

Ang Alkansiya Ni Edrong

Sugilanon ni Omar Khalid

Even the dull and ignorant have their own story.
--Desiderata

NAGUBOT ang merkado ning sayong kabuntagon. Di kaayo nako maklaro kon
unsay hinungdan sa sayong kaalingisig. May nagtagawtaw. Migawas ko
aron masusi ang hinungdan biniyaan ang gihiwa kong lamas sa dinugoan.
Ug maoy natukmaan ko nga labihang sukoa ni Edrong, ang higala kong
kulang-kulang, nga nagpunayg tiwtiw ngadto sa mga batang sagoy sa
unahan. Naghilak siya. Nagtabisay ang iyang dugo ug luha nga
nakapatumog sa lagom niyang t-shirt.

Di kini unang higayon nga ilang gisungog si Edrong. Apan una kining
higayon nga si Edrong nagkadugo. Pastilan kining mga batang sipat ug
latagaw. Di nila lung-an nga himoong kalingawan ang tawong malinawon
sa kaugalingon niyang kalibotan.

"Sumbong ta mo, Yoyo. Sumbong ta mo. Bantay gyod mos ako Yoyo," bakho
ni Edrong. "Inyo kuha ako walta. Bantay mo, bawos ko ninyo."
Diha sa iyang tapad ang duha ka kontiner nga puno sa tubig-poso.
Gisugo ko siyag tubig kaganiha nga ikahugas sa mga plato sa
karinderya. Tagmameso ang suhol ko sa matag kontiner. Apan nabagtan
niya kining mga badlongon.

Gisimagan ko ang mga bata. Mao kining mga bataa ang numero unong
kawatan sa merkado. Walay pasayloon kon mosugmat kining ilang kabuang.
Nagkinataw-anay ang mga yabag nga misugpahot og panagan luyo sa
nanaglumbay nga ukay-ukayan. Gukora, ug kadali rang mawala sa ilang
pagsuot-suot sa ihawan lahos ngadto sa bagsakan sa mga utanon. Nakita
kong usa kanila nagbansiwag sa dalang tirador. Nahisabtan ko. Ilang
gitirador si Edrong nga mailog ang kuwarta nga gibugkos diha sa iyang
kamisin. Nangulipi ang tawo nga misangpot sa pagkatata sa iyang wait.

"Ayaw na lang nag ashi ang mga bata, Drong. Likay nila." Gibatig kog
kaluoy sa tawo. "Ari, Drong, ako na lang ilisdan ang imong kuwarta
nga giilog sa mga bata."

Ug gihatod ko siya hangtod sa nataran sa barungbarong ni Osyong, ang
payag nga siya karon nagpuyo.

SI Edrong gipakatawong way purohan nga mahingkod ang pangisip. Kon
unsa kagamay sa iyang pangisip, mao usab kadako ang iyang lawas.
Kusgan siya, kugihan. Pingkiton lang niya ang duha ka dagkong
kontiner ug di gani ipahulay.

Kon adlawng Domingo, dako-dako ang iyang makita. Sa buntag, siyay
suking tigsag-ob og tubig sa mga restawran. Sa hapon, adto siya sa
isdaan ni Yaya Celia ug sugo-sugoon pagdiskarga.

Walay apelyido si Edrong. Kon duna man, walay bisan usa nga nasayod
ning lungsod sa Bogo. Ang mga lungsoranon naputos sa pakisusi sa
kalit niyang pagtungha usa kadto ka buwan sa ting-init sa naghinangat
ang pista sa Mayo. Kon may mangutana ug manigsubay sa dapit nga iyang
gigikanan, igo lang siyang motudlo sa dakong lawod luyo sa merkado.
Kalibog ko na man. Di ko motuo nga taga lawod siya. Ang lawod gipuy-
an sa mga balod sa subasko. Kon walay isog nga mananagat nga mangako
pagbuntog sa lawod kon kini gamhan sa iyang kapintas, ang usa nga
sama kaniya kuwang rang tupsan sa kabangis sa dagat nga di gani
tingali masubay kon asa idagsa.

Dihang gibiyaan si Osyong sa asawa tungod sa labihan niini
kapalahubog, gitanyagan niya si Edrong og kahigdaan. Kalipay na man
ni Edrong nga siya di na matulog sa kabugnaw sa semento sa balisbisan
sa merkado. Nagtahod og `yoyo' si Edrong kang Osyong. Di sila
paryente apan masabot ang dakong pagtan-aw ni Edrong sa tawo nga
nakahatag niyag pahulayanan sa kagabhion.

Apan sa akong katingala kon hain ang agi niya sa inadlawng sag-ob og
tubig, napangutana ko siya.

"Hipos man, Yoyo Osyong. Hipos niya kansiya."

"Unsay alkansiya ba?" Nakasukot ko sa kahibulong nga si Osyong
nakahunahuna paghipos sa hinagoan ni Edrong. Kaayo ra nga nabut-an
ang palahubog nga mangingihaw ug nakahunahuna nga tigomon ang
kinitaan sa iyang kauban.

"Naa kuno dinhi," ni Edrong nga mitudlo sa iyang ulo. "Tigom kuno
niya sa kansiya sa iya ulo."

Kalibog ko na man. Naa ba goy alkansiya sa ulo? Nakasabot ko. Giyabag-
yabagan ni Osyong si Edrong. Gipahimuslan ni Osyong ang kawalay
hangkag ni Edrong.

Dihay buntag nga nahibutho ko sa ihawan nga nagkuha sa gipalapa kong
karne, nakita ko si Osyong nga nakig-inom sa ubang mangingihaw. Wa
nako kapugngi ang pagsusi unsa kadtong giingon ni Edrong nga
alkansiya.

"Ayaw lang god panghilabot, Dring." Mitalsik ang laway ni Osyong
human mayarok ang iyang tagay. "Si Edrong naa sa akong poder."

Nangatawa ang kainom niyang mangingihaw.

"Naghago si Edrong. Di makataronganon nga imo siyang binuangan,"
matod ko dayong gawas sa ihawan nga gibatig kapikal sa pagpahimulos
ni Osyong. "Gabaan ka baya."

DIRIYOT matikyaob ang gihaon kong dinugoan. May laing kagubot sa
gawas. Nagdinaganay ang mga tawo nga misubay sa dalan paingon sa
payag ni Osyong. Naanod ko sa bul-og sa mga tawo. Unsa kahay nahitabo
didto? Bag-o ko lang ganing gihatod si Edrong.
Maoy nakita ko nga gigawas si Edrong nga gitabangag gunit sa
duha ka tanod ang iyang bukton. Wa nako hisabti nganong siya gidakop.
Misaliut-ot ko sa mga tawo nga karon nahimong yagubyob sa mga
pangutana. Ang tanod nga diha sa masigkakilid ni Edrong miiway sa
daghang tawo nga makaagi silang naggunit sa dinakpan.

"Unsay nahitabo, Drong? Naunsa man ka?"

"Wa ko kabawo unsa ko. Buang man, Yoyo. Kuha unta nako ako walta sa
kansiya kay palit ko tirador. Bawos ko mga bata, tirador nako. Di man
mata Yoyo. Tulog Yoyo. Hagok. Hubog. Da, buak nako kansiya!" Nakita
ko ang hugot niyang apapangig. "Bakakon man diay Yoyo. Wa man sulod
ang kansiya."

Nakahangad ko sa di masabtang kahingawa nga gibinhi sa akong
kaaliputo. Nakita ko si Edrong nga nagsuot sa panganod nga usa ka
dakong tawo sa dugoan niyang pagbati. Naunsa ang langit nga gitugotan
ang tawong sama kang Edrong nga makahimog sala nga wa niya hisabti?

Ug maoy nakita nako ang lawas ni Osyong nga gibayongan sa taga
punerarya. Gilainan kong nagtan-aw sa basag niyang ulo ug sa sudlot
niyang mga mata.
(KATAPOSAN)

No comments:

Post a Comment